En dan ineens, pats boem, is het gedaan. Je wil nog verderbladeren, maar dat kan niet meer: het boek is uit.
Je hebt dat niet zien aankomen, en dus lees je het einde niet als een einde. Walter en Patty zouden gaan verhuizen naar New York. Mijn gedachten fladderden al over the Big Apple, waar ik Patty weer met koekjes naar de buren zag gaan, en Walter als een groene gendarme de vogelbevolking rondom zijn huis zag beschermen (*). Je zou denken dat ik nu toch al een beetje kan inschatten hoelang zo'n boek duurt. Niets van, digitaal krijg je geen indicaties van het einde, en dus is dat er niet voor mij. En wat denkt u, nee hoor, ik mis het boek in mijn handen ook niet bij het lezen. Alleen bij het einde dus, en achteraf (een beetje).
Wat vreemder is, en een totale verrassing voor mij, is dat ik de boeken hier rondom mij af en toe met andere ogen bekijk. Alsof ze behoren tot een tijdperk dat al achter me ligt, en ze er vooral nog zijn voor de nostalgie. De boeken van nu zitten verborgen achter icoontjes. In eerste instantie zijn ze dus onzichtbaar. Aan het boek in je hoofd is geen boek uit de bibliotheek, in je boekenrek, uit de boekenwinkel verbonden. Wat de gevolgen daarvan zijn, kan ik niet inschatten, maar dat ze er zijn, waar twijfel ik niet aan.
(*) Freedom
Jonathan Franzen, Fourth Estate, London, 2010, 562 p.
